به نقل از «جام جم آنلاین»

احیای برجام، تصمیمی سیاسی نه فنی

تاریخ انتشار: ۲۵ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۳۴۳۹۱۳

با این حال بسیاری از تحلیلگران می‌گویند گزارش‌های آژانس و طرح مسائل فنی بیشتر جنبه‌ای سیاسی دارد و احیای توافق هسته‌ای نیز متغیری وابسته به رویکرد سیاسی (‌و نه فنی) غرب است. در خصوص این سفر روزنامه جام‌جم گفت‌وگویی با مارک فینو، سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه انجام داده که در ادامه می‌خوانیم. فینو در حال حاضر مدیر بخش عدم اشاعه در «مرکز سیاست امنیتی ژنو» (GCSP) است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

رافائل گروسی، مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران سفر کرد. درخصوص این سفر و موارد مطرح شده در آن، تحلیل‌های گوناگونی مطرح می‌شود. فراتر از آن، این سفر در آستانه برگزاری نشست اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی صورت گرفته است. به طورکلی‌ ارزیابی شما از این سفر چیست؟

این فرصت مهمی برای ارسال پیام‌های مفید از هر طرف به‌منظور بازیابی یا تقویت همکاری بین ایران و آژانس بود. می‌توان آن را موفق ارزیابی کرد، گرچه برخی از موضوعات نیاز به بحث‌های فنی بیشتری دارند. با این حال معتقدم کلیت این سفر و رایزنی‌های صورت گرفته میان طرفین (‌ایران و آژانس) در این برهه زمانی مفید و موثر بوده است. قرار است مذاکرات ایران و آژانس در‌خصوص نحوه دسترسی‌ها و حل برخی پرونده‌ها ادامه پیدا کند. همکاری متقابل ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اهمیت ویژه‌ای دارد و منجر به مدیریت‌ تنش‌ها خواهد شد. برای ایران نیز همکاری با آژانس اهمیت دارد تا نشان دهد که در اجرای تعهدات خود ناشی از موافقت‌نامه پادمانی با آژانس جدی است. هر قدمی در این راستا قابل استقبال است. سفر گروسی به تهران نیز در همین اساس باید مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد. طی سال‌های اخیر به‌واسطه برخی نگاه‌های سیاسی (‌از سوی آژانس) این روند کند شده است.

شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ در نشست خود ‌قطعنامه‌ای علیه ایران صادر نکرده است‌ هرچند که در جریان صدور دو قطعنامه پیشین شورای حکام در تابستان و پاییز امسال، شاهد تسلط بازی سیاسی غرب بر رویکرد حقوقی در قبال پرونده هسته‌ای ایران بودیم. ارزیابی شما‌ در این‌خصوص چیست؟

این در اختیار مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی‌ نیست که تصمیم یا عدم تصمیم را به شورای حکام که استقلال خود را دارد و بسته به ارزیابی خود از پرونده تصمیماتش را اتخاذ می‌کند، تحمیل کند. به عبارت بهتر، شورای حکام آژانس می‌تواند فارغ از گزارش گروسی، ارزیابی خود را از روند همکاری ایران و آژانس داشته باشد، هر چند قطعا گزارش مدیرکل آژانس در این‌خصوص تاثیرگذار است. در هر حال، شورای حکام تحت تاثیر عوامل گوناگونی دست به صدور بیانیه یا قطعنامه علیه دیگر بازیگران می‌زند. در جریان برگزاری نشست اخیر، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با استناد به این گزارش، ترجیح داد قطعنامه‌ای علیه ایران صادر نکند.

طی هفته‌های اخیر، رسانه‌های غربی مانور گسترده‌ای در مورد غنی‌سازی ۸۴ درصدی در نیروگاه فردو دادند. در‌خصوص غنی‌سازی ۸۴ درصدی، با توجه به توضیحات ایران که محصول نهایی اورانیوم غنی‌شده کمتر از ۶۰ درصد است، گروسی نگرانی خاصی بروز نداده است. ارزیابی شما چیست و آیا شورای حکام در این خصوص واکنش جدی‌تر از گروسی خواهد داشت؟

ممکن است نیاز باشد توضیحات فنی بیشتری در این خصوص مطرح شود. در هر حال، ایران اعلام کرده است که مشاهده نشانه‌های غنی‌سازی ۸۴ درصدی در نمونه‌برداری بازرسان آژانس‌ از اطراف یک شیر در پروسه غنی‌سازی، ‌به‌معنای این‌که ایران سطح غنی‌سازی را از ۶۰ درصد خارج ساخته، نیست. آنچه در این‌خصوص موضوعیت دارد، خروجی اورانیوم غنی شده متناظر با سطح غنی‌سازی است که اکنون ۶۰ درصد است. در مقابل برخی کشورها می‌گویند همین میزان نیز به‌مراتب از سطح غنی‌سازی تعیین شده در برجام (‌متن توافق هسته‌ای) بوده‌ و در حال نزدیک شدن به سطح غنی‌سازی ۹۰ درصدی است. در راستای پاسخ‌دهی به این ابهامات و موارد مطرح شده، باید همکاری متقابل ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تقویت شود.

شاید به‌نظر نمی‌رسید با تقویت همکاری‌های ایران و آژانس، ‌زمینه مناسبی برای احیای برجام فراهم شود. ارزیابی شما چیست؟

می‌دانیم که از نظر حقوقی، توافق پادمانی ایران و آژانس‌ و مذاکرات برجام دو موضوع متفاوت است اما ایجاد جو مثبت همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اجرای توافق پادمان تنها زمانی می‌تواند از‌سرگیری مذاکرات در مورد احیای برجام را تسهیل کند که فضای سیاسی اجازه دهد. به‌عبارت بهتر، احیای برجام تابعی از مسائل فنی نبوده و دغدغه‌ها و مسائل سیاسی در شکل‌گیری و استمرار این روند موضوعیت دارد.

روزنامه جام جم 

منبع: جام جم آنلاین

کلیدواژه: برجام رافائل گروسی آژانس بین المللی انرژی اتمی شورای حکام آژانس ایران و آژانس سطح غنی سازی ارزیابی شما احیای برجام

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت jamejamonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جام جم آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۴۳۹۱۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

محمد صدر: ایران با اسرائیل درگیر نشد، با ناتو رو در رو شد

سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام معتقد است که در شرایط فعلی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران باید به‌شدت فعال‌تر شود و ضمن در پیش گرفتن دیپلماسی متوازن و متعادل با همه کشورهای جهان، به‌دنبال خنثی کردن تلاش‌های حامیان (رژیم) اسرائیل برای افزایش فشار علیه ایران باشد.

به گزارش هم میهن، این دیپلمات پیشین معتقد است که وزارت امور خارجه باید تلاش برای احیای برجام و خروج از لیست سیاه FATF را در اولویت کارهای خود قرار دهد، چراکه این دو پرونده باعث شده‌است که استمرار تحریم‌های گسترده علیه ایران باعث مشکلات عدیده اقتصادی برای کشور شود.

سیدمحمد صدر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نکاتی را مطرح کرده است که می‌خوانید:

به نظر می‌رسد فاز نظامی رویارویی مستقیم ایران و اسرائیل به پایان رسیده‌است. فکر می‌کنید که دستگاه سیاست خارجی و دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران در این شرایط چه مسئولیتی بر عهده دارد؟

شرایط به‌گونه‌ای است که موقعیت نظامی و جایگاه ایران در منطقه تا حدی مورد توجه کشورهای منطقه و جهان قرار گرفته‌است. الان شرایطی پدید آمده‌است که باید فعالیت‌های جدی دیپلماتیک در زمینه‌های مختلف آغاز شود. حامیان (رژیم) اسرائیل، چه در آمریکا و اروپا و چه در نهادهایی مانند اتحادیه اروپا و گروه ۷ سعی می‌کنند که از این وقایع سوءاستفاده کنند و فشارها را بر تهران افزایش دهند.

این کشورها و نهادها به‌هیچ‌وجه نگران حمله (رژیم) اسرائیل به کنسول‌گری ایران در دمشق نبودند، اما حالا به‌گونه‌ای رفتار می‌کنند که انگار پاسخ مشروع ایران به این اقدام نظامی باعث نگرانی آن‌ها شده‌است. با توجه به اینکه جو تبلیغاتی علیه ایران تشدید شده و این کشورها قصد دارند به‌دنبال تحریم ایران بروند، باید کارزار جدی دیپلماتیک در زمینه‌های مختلف، هم در منطقه و هم در اروپا و سازمان ملل داشته‌باشیم تا بتوانیم اقدام‌هایی را که کشورهای غربی قصد دارند علیه ایران انجام دهند، خنثی شود.

در عین حال دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی باید تمام تلاش خود را به کار گیرد که قضایای مسکوت و معطل‌مانده از گذشته مانند برجام و FATF را نیز حل و فصل کند، چراکه تا این قضایای دیپلماتیک حل‌وفصل نشود، ما از تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی شدید ناشی از آن رنج خواهیم برد.

فکر می‌کنید با تحولات اخیر آیا آمریکایی‌ها حاضر خواهند بود باز هم پای میز مذاکره بنشینند و در مورد برجام صحبت کنند؟

الان آمریکا در شرایط خاصی قرار دارد. در شش ماه گذشته هم مشخص شد که آمریکایی‌ها به دنبال مشارکت در جنگ یا گسترش بحران در منطقه نیستند و تا این حد مشخص شده‌است که سیاست آمریکا این است که جنگ غزه در سراسر خاورمیانه گسترش پیدا نکند، پای کشورهای دیگر به آن کشیده‌نشود و آمریکا درگیر یک منازعه جدید در منطقه نشود.

در این زمینه به نظر می‌رسد که انگیزه‌های ایران و آمریکا مشابه یکدیگر باشد و ایران هم علاقه‌ای به گسترش منازعه در منطقه ندارد. اما در مورد برجام و مسائل مرتبط با آن، شاید هنوز وقت گفت‌وگو در این مورد فرا نرسیده‌باشد. در چارچوب تعامل دیپلماتیک شاید هم لازم نباشد که در گام نخست سراغ احیای برجام برویم.

الان اولویت‌های مهمی وجود دارد. آمریکا که ۶ سال است از برجام خارج شده‌است و عضو این توافق نیست، این امکان وجود دارد که با طرف‌های باقی‌مانده در برجام برای اجرای احکام معطل‌مانده آن تعامل کرد و در این زمینه مذاکرات را با جدیت پی گرفت.

برای این مهم لازم است که کارشناسان خبره سیاست خارجی وارد کار شوند و دولت از ظرفیت‌های دیپلمات‌های باتجربه و نخبه کشور برای مذاکرات در مورد برنامه هسته‌ای ایران استفاده کند و اجازه بدهد که چه در حوزه مذاکرات هسته‌ای و چه در حوزه خارج شدن از فهرست سیاه FATF وضعیت از حالت توقف خارج شود و کارها پیش برود.

ارزیابی شما از عملکرد ۷ ماه گذشته دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی بعد از عملیات طوفان‌الاقصی و جنگ غزه چیست؟

این سوال خیلی کلی است و نمی‌توان به سادگی به آن پاسخ قاطعی داد. قضایای مختلف در حوزه سیاست خارجی با هم مرتبط است. دستگاه سیاست خارجی موظف است که منافع بین‌المللی کشور را در همه حوزه‌ها با جدیت پیگیری کند. همانگونه که عرض کردم چه در حوزه برجام و FATF و چه در حوزه جلوگیری از افزایش فشار به ایران پس از پاسخ نظامی ایران به (رژیم) اسرائیل، دستگاه دیپلماسی باید مقتدرانه پیگیر منافع ایران باشد.

در عین حال باید در حوزه‌های دیگر مانند روابط دوجانبه مثل روابط با سوریه، روابط با روسیه و چین، دستگاه دیپلماسی ما فعالانه‌تر عمل کند. مهم‌ترین مسئله این است که باید از این محدودیت‌هایی که برای سیاست خارجی ایجاد شده‌است، خارج شویم و باید روابط خارجی خود را خیلی جدی با همه کشورها گسترش دهیم. نباید روابط دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به یکی دو کشور خاص محدود شود.

اگر روابط ما مثل شرایط کنونی محدود باقی بماند، قدرت‌های دیگر از این محدودیت سوءاستفاده خواهند کرد. دستگاه دیپلماسی باید به صورت جدی در این زمینه‌ها فعال شود و تغییرات جدی به وجود بیاورد.

عملیات وعده صادق تا چه اندازه باعث شد که اسرائیلی‌ها نسبت به عملکردشان در آینده محتاط‌تر شوند؟

بسیار مؤثر بود. اسرائیلی‌ها باور نمی‌کردند که ایران دست به اقدامی چنین گسترده در واکنش به اقدامات آن‌ها بزند. اسرائیل بعد از جنگ ۱۹۷۳ پوشش امنیتی قدرتمندی برای خودش ایجاد کرده‌بود و هم متحدانش چه در غرب از طرف آمریکا و اروپا و چه در شرق از طریق شوروی و بعد از آن روسیه، کمک‌های گسترده نظامی و دفاعی در اختیار اسرائیل قرار می‌دادند.

قدرت‌های جهانی پذیرفته‌بودند که موجودیت (رژیم) اسرائیل و امنیت اسرائیل از اولویت‌های اصلی خودشان است. این موضوع در آمریکا به یک سیاست دوحزبی و اجماعی تبدیل شده‌بود و کار تا جایی پیش رفت که از اسرائیل با عنوان ایالت پنجاه‌ویکم آمریکا یاد می‌شد. در نیم قرن گذشته به جز یک مورد پرتاب موشک‌های عراق به سمت اسرائیل، هیچ حمله‌ای به اسرائیل نشده‌بود و اسرائیل تصور می‌کرد که سازوکار بازدارندگی‌اش صددرصد موفق بوده‌است.

برای کل قدرت‌های جهانی، به‌ویژه آمریکا جا افتاده‌بود که (رژیم) اسرائیل باید از لحاظ نظامی و به‌خصوص از نظر توانمندی نیروی هوایی از همه کشورهای منطقه قوی‌تر باشد. پاسخ نظامی ایران نشان داد که این حجم از تلاش‌ها بی‌فایده بوده و اسرائیل ضربه‌پذیر است و اگر مرتکب اشتباهی شود، ضربات دیگری هم خواهد خورد.

مشارکت ائتلاف آمریکا، بریتانیا و فرانسه با حمایت برخی کشورهای عربی در رهگیری و انهدام موشک‌ها و پهپادهای ایرانی باعث شد که برخی تحلیل‌گران این موضوع را مطرح کرده‌اند که اسرائیل و آمریکا یک گام به ایجاد یک ائتلاف منطقه‌ای با مشارکت اسرائیل و کشورهای عربی برای مقابله با ایران نزدیک‌تر شده‌اند. نظر شما در مورد این مسئله چیست؟

منازعه‌ای که بین ایران و اسرائیل پیش آمد، در واقع فقط بین ایران و (رژیم) اسرائیل نبود، بلکه بین ایران و ناتو بود. تمام ظرفیت‌های کشورهای عضو ناتو به کمک اسرائیل آمد و به همین دلیل هم بود که موفق شدند برخی از پهپادها و موشک‌های ایران را منهدم کنند. صرفاً خود اسرائیل در عملیات ایران مدافع نبود، بلکه ظرفیت بزرگی از کشورهای عضو ناتو در این دفاع مشارکت کردند. همین موضوع نشان‌دهنده توان و قدرت موشکی و پهپادی ایران بود، چراکه برای بی‌اثر کردن این عملیات کل ظرفیت کشورهای متحد اسرائیل در ناتو با همه امکانات وارد صحنه شدند.

بعضی از کشورهای عربی مثل اردن از (رژیم) اسرائیل دفاع کردند و برخی کشورهای عربی هم آسمان خودشان را در اختیار آمریکا و انگلیس و فرانسه قرار دادند و سعی کردند که در این حمله اسرائیل ضربات کمتری بخورد. اسم این ائتلاف را هر چیزی بگذاریم، چه به آن بگوییم ناتوی خاورمیانه یا ناتوی عربی یا هر چیز دیگر، در این شرایط شاهد بروز عملی آن بودیم.

ولی اینکه در آینده قرار باشد چنین تشکیلاتی واقعاً شکل بگیرد، به شرایط آینده منطقه بستگی دارد و از الان نمی‌توان پیش‌بینی کرد؛ به‌خصوص اینکه کشورهای منطقه هم می‌دانند که اگر بخواهند وارد فاز یک ائتلاف شوند، آنگاه باید امنیت و آینده خود را دربست در اختیار آمریکا و اسرائیل قرار دهند و خودشان را با آن‌ها هم‌سرنوشت کنند. همانگونه که در سال‌های گذشته مشاهده کرده‌ایم، همه سیاست‌های آمریکا و اسرائیل همیشه برای همه کشورهای عربی قابل پذیرش نیستند.